Muzyka: spokojna jak tonada

Tonady to są te melodie, które nuci llanero dojąc krowę, które płyną po andyjskich poletkach kawy przy okazji zbiorów: długie, przeciągane nuty, wysokie dźwięki, powolna melodia i liryczne teksty. Jednym słowem: nic, co byśmy kojarzyli z roztańczoną, żywą i dynamiczną muzyką Ameryki Łacińskiej.

W Wenezueli gatunek - mówi się - uratował przed zaginięciem Simón Diaz, znany także z praktyki innych stylów, jak joropo czy merengue, i ogółem: jako niekwestionowany mistrz wenezuelskiej muzyki tradycyjnej. Oba przykłady, które podajemy niżej, są autorstwa wujka Simona.


Tonada de Luna Llena - Tonada Pełni Księżyca
w niezrównanym wykonaniu Natalii Lafourcade i Gustavo Guerrero

Mówi o księżycu, i o zakochaniu, które jest niczym czapla walcząca z wodami rzeki. Przetłumaczę mój ulubiony fragment:

La luna me esta mirando 
Yo no se lo que me ve 
Yo tengo la ropa limpia 
Ayer tarde la lave

czyli:

Księżyc patrzy na mnie
Nie wiem co widzi we mnie
Ubranie mam [przecież] czyste
Wczoraj wieczorem prałem je





El loco Juan Carabina - Wariat Jan Carabina
w wykonaniu samego Simona, wraz z opowieścią o powstaniu piosenki

Strasznie lubię tę piosenkę, więc zrobimy od razu całe tłumaczenie, wraz z opowieścią. Orginał tekstu znajdziemy tutaj.

Opowieść: Mój kochany przyjaciel, nigdy nie zapomniany Aquiles Nazoa, woła mnie któregoś dnia i mówi: "Simon, napisz muzykę do tych słów". Gdzieś tak po miesiącu przychodzi znowu i pyta: "Stary, napisałeś?". Mówię, że nie, Aquiles, nie napisałem, ale już piszę! Biorę do ręki moje cuatro i zaraz to ja dzwonię do niego i mówię: "Wariat już gotowy!". Wypijmy więc [mówi Aquiles] i kupiliśmy piwo w sklepie na dole. I mu zaśpiewałem. I zaczęliśmy ryczeć wszyscy trzej. Jak trzej wariaci: on, wariat Janek i ja. [...]. Posłuchajmy.

Piosenka:

Wariat Jan Carabina spędza noce na włóczędze,
Kiedy księżyc oświetla noce w San Fernando.

Kiedy noc jest ciemna, cichutko wariat wychodzi,
Idzie zgubić się wśród równiny, nikt nie wie dokąd pójdzie.

Kiedy kogut pierwszej w nocy da się słyszeć gdzieś z daleka,
Wtedy wariatowi, widząc księżyc, zaraz wilgotnieją oczy.

Spędza noc czekając, by niczym dziewczyna* wierna
Przyszedł księżyc* na plac miasta, by porozmawiać z nim.
[*w języku hiszpańskim księżyc - la luna - jest rodzaju żeńskiego] 

Ludzie z wielkiej równiny nie jednej nocy księżycowej,
Widzieli wariata przechodzącego z księżycem pod rękę.

Wariat Jan Carabina śni o poranku,
Że na łożu z delikatnej mgły ma księżyc jako poduszkę.

Wariat Jan Carabina spędza noce płacząc,
Kiedy księżyc nie oświetla noce w San Fernando.